Skóra i wytwory naskórka Cheat Sheet by xsouzie

cutis
to struktura utworzona z 3 warstw: naskórka epidermis, skóry właściwej dermis s. corium oraz tkanki podskórnej tela subcutnea.

epidermis
zbudowany z 5 zasadn­iczych warstw:
warstwa podstawna stratum basale, inaczej nazywana: warstwą rozrodczą stratum germin­ativum czy warstwą komórek walcow­atych stratum cylind­ricum
warstwa kolczysta stratum spinosum
warstwa ziarnista stratum granulosum
warstwa jasna/­świ­ecąca stratum lucidum; brak w skórze owłosionej
warstwa zrogow­aciała stratum corneum
» komórki tracące łączność i ulegające złuszc­zeniu tworzą warstwę złuszc­zającą stratum desquamans (disju­nctum)

dermis
pęczki włókien łączno­tka­nkowych tworzą troczki skóry retinacula cutis, dzięki którym skóra zespala się z powięzią lub okostną; rozróżnia się warstwy:
 warstwę brodaw­kowatą stratum papillare
» znajdują się w niej wolne zakońc­zenia nerwów termin­ationes nervosum liberae
» tworzy brodawki papillae i grzebienie cristae
warstwę siatkowatą stratum reticulare
» znajdują się w niej wolne zakońc­zenia nerwów

tela subcutanea
dobrze wykszt­ałcona powoduje powstanie fałdów skóry plicae cutis, pomiędzy nimi występują sulci cutis
» fałd szyjny dobrzuszny pośrodkowy palear u bydła okolicy przedm­ost­kowej
» fałdy poprzeczne szyi plica transv­ersae coli u owiec
» fałd pachowy plica axillaris
» fałd boku (kolanowy) plica lateralis (genus)
» fałd wymienia plica uberis
» fałd ogona plica caude
podściółka tłuszczowa panniculus adiposus
kępki dotykowe toruli tactiles u mięsoż­ernych

powstają z naskórka i mają ścisły związek ze skórą właściwą oraz tkanką podskórną
należą do nich włosy pili, gruczoły skóry gll. cutis, opuszki tori, narządy palcowe organa digitalia.

pili
zrogow­aciałe wytwory naskórka, tkwiące w skórze właściwej
występują głównie u ssaków - związane są z ciepło­sta­łością
okrywa włosów chroni organizm przed utratą nadmiernej ilości ciepła i wody

korzeń włosa radix pili
część włosa tkwiąca w skórze właściwej i tkance podskó­rnej; wyróżnia się w nim:
 » opuszkę włosa bulbus pili
zbudowane z macierzy włosa matrix pili oraz melano­cytów
 » brodawkę włosa papilla pili
wrastająca się w opuszkę włosa tkanka łączna skóry właściwej
 » powłoczkę włosa cuticula pili
 » pochewkę wewnęt­rzn­ą/z­ewn­ętrzną włosa vagina pili intern­a/e­xterna
 » mieszek włosa folliculus pili
układajacą się na zewnątrz pochewek, otacza korzeń włosa; do łączno­tka­nkowej dolnej części mieszka przyczepia się m. strosz­yciel włosa
łodyga włosa scapus pili
część włosa wyrast­ająca ponad powier­z-chnię naskórka
wierzc­hołek włosa apex pili
w którym rozróżnia się:
 » powłoczkę cuticula
 » korę włosa cortex pili
 » rdzeń włosa medulla pili

pili tactiles
inaczej zwane dotykowymi czy zatoko­wymi; wyróżn­iamy:
włosy czuciowe nadocz­odołowe pili tactiles suprao­rbi­tales
włosy czuciowe podocz­odołowe pili tactiles infrao­rbi­tales
włosy czuciowe jarzmowe pili tactiles zygomatici
włosy czuciowe wargowe górne pili tactiles labiales superiores
włosy czuciowe wargowe dolne pili tactiles labiales inferiores
włosy czuciowe bródkowe pili tactiles mentales
włosy czuciowe nadgar­stkowe pili tactiles carpales u kotów

gll. sebaceae
 wytwarzają łój sebum
 przewody gruczołowe ductus glandu­lares, otwier­ające się do mieszków włosowych

glandulae sudori­ferae
gruczoły endokr­ynowe
» wytwarzają pot sudor
» trzon gruczołu potowego corpus gl. sudori­ferae
» przewód potowy ductus sudorifer
» otwór potowy porus sudorifer

należą do nich:
» gruczoły opuszki gll. tori; pies, kot
» gruczoły płytki nosowo­-wa­rgowej gll. plani nasola­bialis u bydła
» gruczoły nadgar­stkowe gll. carpeae u świni

gll. cerumi­nosae
występują w skórze przewodu słuchowego zewnęt­rznego
przeks­zta­łcone gruczoły potowe apokrynowe
wytwarza woskowinę uszną cerumen

mięsożercy
» gruczoły okołoo­dbytowe gll. circum­anales u psa
» gruczoły zatok przyod­byt­owych gll. sinus paranales
» gruczoły ogona gll. caudae
» gruczoły okołouste gll. circum­orales u kota
świnia
» gruczoły płytki ryjowej gll. plani rostralis
» gruczoły nadgar­stkowej gll. carpeae
» gruczoł bródkowy gl. mentalis
» gruczoły napletkowe gll. praepu­tiales
przeżu­wacze
» gruczoły płytki nosowo­-wa­rgowej gll. plani nasola­bialis u bydła
» gruczoły płytki nosowej gll. plani nasalis u kozy i owcy
» gruczoły zatoki podocz­odo­łowej gll. sinus infrao­rbi­talis u owcy
» gruczoły zatoki pachwi­nowej gll. sinus inguinalis u owcy
» gruczoły zatoki między­pal­cowej gll. sinus interd­igi­talis u owcy
» gruczoły rogowe gll. cornuales u kóz rogatych

mammae
spokre­wnione z gruczołami potowymi apokry­nowymi
wytwarzają siarę colostrum
i mleko lac
w sutku rozróżnia się trzon sutka corpus mammae
» zrąb sutka stroma mammae
utworzony przez torebkę łączno­tka­nkową, która wnika w głąb trzonu i tworzy beleczki oddzie­lające poszcz­ególne płaty i płaciki
od zewnątrz do torebki łączno­tka­nkowej przylega powięź, tkanka tłuszczowa i skóra
miąższ sutka parenchyma mammae
» gruczoł sutkowy gl. mammaria podzielony na płaty i płaciki lobi et lobuli
» przewody pęcher­zykowe mleczne ductus alveolares lactiferi
» przewody mleczne ductus lactiferi
» zatoka mleczna, część gruczołowa sinus lactifer, pars glandu­laris

uber
wymię krowy
» z zewnątrz pokryte skórą, powięzią oraz ciałem tłuszc­zowym corpus adiposum uberis
» występują 4 sutki
» pomiędzy sutkami prawej i lewej strony występuje bruzda między­sutkowa sulcus interm­amm­arius
» liczba brodawek odpowiada liczbie trzonów sutków, a w każdej brodawce występuje 1 zatoka mleczna
wymię małych przeżu­waczy
» 2 sutki, w każdym występuje 1 gruczoł sutkowy

wymię do ściany brzucha mocuje skóra, powięź powier­zchowna oraz apparatus suspen­sorius mammarius
jest pochodną powięzi głębokiej fascia profunda, inaczej zwana oponą żółtą brzucha tunica flava abdominis
zbudowany z:
blaszek bocznych laminae laterales z listewkami podwie­sza­jącymi lamellae suspen­soriae
blaszek przyśr­odk­owych laminae mediales z listewkami podwie­sza­jącymi lamellae suspen­soriae, które stanowią więzadło podwie­szające wymienia lig. suspen­sorium uberis

tori
występują na powier­zch­niach dłoniowych i podesz­wowych kończyn
obecne są na nich gruczoły potowe ekrynowe
koń
» opuszka nadgar­stkowa torus carpeus
» opuszka stępowa torus tarseus
» opuszka śródręczna torus metaca­rpeus
» opuszka śródst­opowa torus metata­rseus
» opuszka palcowa torus digitalis = opuszka kopyta torus ungulae
bydło, małe przeżu­wacze i świnia
» opuszki palcowe tori digitales,
u przeżu­waczy na palcu III i IV;
a u świni II, III, IV, V
mięsożercy
» opuszka nadgar­stkowa torus carpeus
» opuszka śródręczna torus metaca­rpeus
» opuszka palcowa torus digitalis
opuszka I nie nawiązuje kontaktu z podłożem, I-V

ungula
narząd palcowy zwierząt kopytnych
u konia obejmuje koniec palca III - k. kopytową, trzeszczkę dalszą oraz część dalszą kości koronowej; u parzys­tok­opy­tnych obejmuje także palec IV
puszka kopyta capsula ungulae stanowiąca homolog warstwy zrogow­aciałej naskórka
ściana rogowa paries corneus
» brzeg koronowy margo coronalis
» brzeg podeszwowy margo solearis
» powier­zchnia grzbietowa facies dorsalis
» część boczna pars lateralis
» kąt dłoniowy (podes­zwowy) boczny angulus parietis palmaris (plant­aris) lateralis
» część zagięta boczna pars inflexa lateralis
» część przyśr­odkowa pars medialis
» kąt dłoniowy (podes­zwowy) przy-
środkowy angulus parietis palmaris (plant­aris) medialis
» część zagięta przyśr­odkowa pars inflexa medialis
podeszwa rogowa solea cornea
zbudowana jest z jednej warstwy rogu utworz­onego z cewek naskór­kowych tubuli epider­males, które wytwarzane są przez skórę właściwą i naskórek podeszwy corium et epidermis soleae
» powier­zchnia zewnętrzna facies externa
» powier­zchnia wewnętrzna facies interna
» krawędź ścienna margo parietalis
łączy się poprzez warstwę białą kopyta zona alba z brzegiem podesz­wowym ściany rogowej
» krawędź środkowa margo centralis
» trzon podeszwy corpus soleae
» odnoga podeszwy boczna crus soleae laterale
» odnoga podeszwy przyśr­odkowa crus soleae mediale
» kąt podeszwy boczny angulus soleae lateralis
» kąt podeszwy przyśr­odkowy angulus soleae medialis
opuszka rogowa torus corneus
» część boczna pars lateralis
składająca się z podstawy basis oraz wierzc­hołek apex
» bruzda opuszki sulcus tori
» część przyśr­odkowa pars medialis
składająca się z podstawy basis oraz wierzc­hołek apex
strzałka rogowa cuneus corneus ！

cuneus corneus
zbudowana jest z jednej warstwy rogu utworz­onego z cewek naskór­kowych tubuli epider­males, które wytwarzane są przez skórę właściwą i naskórek strzałki corium et epidermis cunei
powier­zchnia zewnętrzna facies externa
» odnoga strzałki boczna crus cunei laterale
składająca się z podstawy strzałki basis cunei oraz wierzc­hołek strzałki apex cunei
» bruzda ośrodkowa strzałki sulcus cunealis centralis
» odnoga strzałki przyśr­odkowa crus cunei mediale
składająca się z podstawy strzałki basis cunei oraz wierzc­hołek strzałki apex cunei
» bruzda przyst­rza­łkowa boczna sulcus paracu­nealis lateralis
» bruzda przyst­rza­łkowa przyśr­odkowa sulcus paracu­nealis medialis
powier­zchnia wewnętrzna facies interna
» grzebień strzałki crista cunei

unguicula
odpowiada liczbie palców
pazur palca I w kończynie piersiowej jest tworem szcząt­kowym
wał vallum
puszkę rogową pazura capsula cornea unguiculae
» ściana rogowa pazura paries corneus unguiculae
» powier­zchnia boczna facies lateralis
» powier­zchnia przyśr­odkowa facies medialis
» brzeg grzbietowy margo dorsalis
» brzeg koronowy margo coronalis
» brzeg wierzc­hołkowy margo apicalis
podeszwę rogową pazura solea cornea unguiculae

cornua
budowa rogu:
możdżeń processus cornualis
skóra właściwa rogu dermis cornus i naskórka rogu epidermis cornus
pochwy rogowej zbudowanej z cewek naskór­kowych