|
Hvaða krabbameinsverkir flokkast undir bráðir verkir? Procedural pain og fylgikvillar
|
|
Hvað er procedural pain í krabbameinsverkjum? Verkir tengdir rannsóknum og meðferð
|
|
Nefndu dæmi um krabbameinsverki sem flokkast undir fylgikvilla? Blóðtappi og sýkingar
|
|
Hverskonar krabbameinsverkir flokkast undir fylgikvillar? Sýkingar og blóðtappar
|
|
Hvaða flokkar krabbameinsverkja flokkast undir langvinnir verkir? Framgangur sjúkdóms, meðferð og aðrir langvinnir verkir
|
|
Nefndu dæmi um langvinna krabbameinsverki tengt framgang sjúkdóms; Meinvörp, æxli þrýstir á vefi, lokun á líffærum t.d. görn og þvagleiðarar
|
|
Nefndu dæmi um langvinna verki tengda krabbameinsmeðferð ; Eftir skurðaðgerð, lyfjameðferð og geisla
|
|
Af hverju fá krabbameinssjúklingar taugaverki? Getur verið vegna krabbameinsins, eða iatrogenic; skurðaðgerð, lyfjameðfeðr og geislar
|
|
Hægt er að skipta verk gróflega í tvo hópa Vefjaverkun (bein, mjúkvefur, líffæri) og taugaverkir
|
|
Hvað orsakar taugaverki hjá krabbameinssjúklingum? Þrýstingur á taugar og innvöxtur í taugar
|
|
Hvað eru gegnumbrotsverkir (breathrough pain)? Skammvinn versnun á verkjum sem kemur fram fyrirvaralaust eða í tengslum við ákveðið áreiti hjá sjúklingum sem eru á st0ðugri verkjameðferð fyrir.
|
|
Hvernig eru verkir þeirra sem fá oft gegnumbrotsverki? Þeir eru gjarnarn með aukna verki í grunninn
|
|
Er hægt að spá fyrir flestum gegnumbrotsverkjum? Nei, talið að 80% séu tilvik sem ekki er hægt að spá fyrir um
|
|
Hvaða þættir þurfum við að taka til greina í verkjamati sem hefur áhrif á verki sjúklinga? Andlegir og trúarlegir þættir, áhyggjur sjúklings, þættir sem hafa áhrif á verkjaþol
|
|
Hvaða þættir minnka verkjaþol? Vanlíðan, svefnleysi, þreyta, kvíði, ótti, reiði, leiði, félagsleg einangrun og einmannaleiki
|
|
Hvaða þættir auka verkjaþol? Góð einkennameðferð, góður svefn, hvíld, sjúkraþjálfun, slökun, stuðningur, skilningur, afþreying, félagskapur, andleg vellíðan, skilningur og hlustun
|
|
Hvað er stutt verkjaskrá (brief pain inventory)? Mælitæki sem metur fjölþætt áhrif verkja
|
|
Hvað er ESAS? Verkjamat sem metur verki og önnur algeng einkenni
|
|
Hverju megum við ekki gleyma við verkjamat? Gera líka líkamsmat og rannsóknir eftir því sem við á
|
|
Nefndu þætti í fræðslu um verkjameðferð Hvatning, skoða hindrandi viðhrof, virkja sjúkling og aðstandendur, verkjadagbók og útskriftarfræðsla
|
|
Hverju megum við ekki gleyma varðandi fjölþætt áhrif verkja? Verkir hafa líka andleg, tilvistarleg og fjárhagsleg áhrif.
|
|
Í hverju felast markmið verkjameðferð krabbameinssjúklinga? Fyrirbygging, minnka verki, fyribyggja og meðhöndla aukaverkanir verkjameðferðar.
|
|
Nefndu algengustu meðferðarúrræði við krabbameinsverkjum; Verkjalyf, stoðlyf, aðgerðir, lyfja og geislameðferð, sjúkraþjálfun, endurhæfin og aðrar aðferðir en lyf
|
|
Af hverju er best af gefa verkjalyf um munn í krabbameinsverkjum? Þetta er leiðin sem gefur jöfnustu virknina. Hagkvæmt, ódýrt,
|
|
Hvenær myndum við frekar nota verkjalyf eftir þörfum en fast? Ef verkirnir koma í köstum, ef verkir eru stöðugir eru notuð lyf reglulega
|
|
Hvað þýðir hugtakið "by the ladder" í verkjameðferð? Nota leiðbeiningar eftir alþjóðaheilbrigðismálastofnuninna um hvernig á að meðhöndla verki.
|
|
Hvernig metum við árangur verkjameðferðar? Við metum reglulega, með viðurkenndum kvarða, amk daglega á legudeildum og sjúklingar meta sjálfir.
|
|
Hvaða spurninga spyrð þú í upplýsingasöfnun verkja? SOCRATES; Size, Onset, Character, Radiate, Associated symptoms, Time/duration, Exacerbating factors, Severity
|
|
Size-Staðsetning. Onset- Byrjun. Character- Eiginleiki. Radiate- Dreifing. Associated symptoms. Time/duration- Lengd. Exarcerbating factors – Versnar-batnar. Severity – Styrkur. |
|
SOCRATES: Size Staðsetning
|
|
SOCRATES: Onset Hvenær byrjaði verkurinn og við hvaða aðstæður?
|
|
SOCREATES: Character Hvernig lýsir verkurinn sér?
|
|
SOCRATES: Radiates Leiðir eða dreifir verkurinn sér eitthvað?
|
|
SOCRATES: Associated symptombs Ógleði, krampi
|
|
SOCRATES: Time, duration Hversu lengi hafa þeir verið?
|
|
SOCRATES: Exacerbating factors Hvaða þættir gera verkinn betri eða verri?
|
|
SOCRATES: Severity Styrkur á kvarða
|
|
Hvaða upplýsingar erum við að leita af þegar við spurjum sjúklinga um fyrri verkjameðferð? Fyrri meðferð og árangur af henni.
|
|
Hvað er verkjastigi WHO? Leiðbeiningar um verkjameðferð og að meðferð eigi að miðast við styrk verkja.
|
|
Hvað þýðir það að verkjameðferð eigi að miðast við styrk verkja? Að við veljum tegund verkjalyfja út frá styrk verkja – hér er ekki átt við um skammtastærð lyfja
|
|
Nefndu reglu varðandi tegund lyfja notuð í verkjameðferð; Við notum einungis eina tegund lyfja úr sama flokki – t.d. fólk er ekki á 2 tegundir af bólgueyðandi verkjalyfjum eða 2 tegundum af sterkum verkjalyfjum
|
|
Hverskonar lyf eru notuð við gegnumbrotsverki? Lyf eftir þörfum
|
|
WHO verkjastigi: Þrep 1 (Verkir 1-2) Parasetamól og/eða NSAID. +/- Stoðlyf
|
|
Anna er með verki í baki upp á 2. Hún er einnig með taugaverki í handlegg. Hvaða WHO verkjameðferð er ráðlögð fyrir Önnu? Parasetamól/NSAID. Sýnt að það er betra að nota bæði frekar en einungis annað. Svo stoðlyf eins og gabapentin fyrir taugaverk
|
|
WHO verkjastigi: Þrep 2 (Verkir 3-6) Parasetamól og/eða NSAID. +/- Veikir ópíóðar. +/- Stoðlyf
|
|
Andrés er með verk í kvið upp á 5. Hverskonar WHO verkjameðferð gætum við gefið honum? Parasetamól/ NSAID og veika ópíóða eins og tramadol eða kódein.
|
|
WHO verkjastigi: Þrep 3 (Verkir 7-10) Parasetamól og/eða NSAID. +/- Sterkir ópíóðar. +/- Stoðlyf
|
|
Alex hefur verið með verki upp á 5. Hán er búið að vera fá parasetamól og NSAID, ásamt tramadol (veikum ópíóðum). Alex hefur verið að fá mikið af gegnumbrotaverkjum upp á síkastið og núna er hán að skora verk upp á 9. Hveskonar verkjameðferð veitum við háni núna? Höldum áfram með parasetamól/NSAID, við tökum út veika ópíóðana en bætum inn sterkum ópíóðum eins og morfín, oxycodone eða fentanýl
|
