Alkanen
Enkel uit C en H atomen |
Algemene formule: CnH2n+2 |
sp^3 hybridisatie: 109.5° |
UIPAC naam alkanen
hoofdketen |
ketenlengte van de langste keten (of hoofdketen) die er is is de stamnaam |
substituent |
substituenten een zo laag mogelijke plaatsnummer |
zijketen |
genoemd volgens aantal c-atomen waaruit langste keten bestaat met achtervoegsel -yl |
een vertakte zijketen |
langste alkaan in zijketen (dus denk de hoofdketen weg en bekijk dan welk de langste keten is waar je kan doorlopen). PLaats -yl. Er komt een plaatsnummer dat aangeeft welk koolstofatoom in zijketen verbonden is met c-atoom uit hoofdketen. Zijketen tussen haakjes |
identieke zijketens |
di, tri, tetra, penta, ... geplaats voor de naam van elke zijketen |
verschillende zijketens |
in alfabetische volgorde geplaatst (numeriek voorvoegsel hoort niet bij dit, tenzij bij samengestelde zijkerens |
scheiding |
plaatsnummers door komma, plaatsnummer en woord door streepje |
cycloalkanen
naam |
overeenkomstige alkaan vooraf gegaan door cyclo |
gesubstitueerde |
substituent is de alkylgroep, tenzij de zijketren van de ring een prioritaire groep bevat bv hydroxylgroep, aminogroep,.... |
monogesubstitueerd |
niet getelt |
meerdere ringen |
de grootste ring is de hoofdketen |
Alkylhalogenide
waterstofatoom van alkaan vervangen door een halogeenatoom (F, Cl, Br en I) |
primair alkyl halide: halogeen gebonden aan primair C-atoom |
secundair: halogeen gebonden aan secundair C-atoom |
tertair: halogeen gebonden aan tertair C-atoom |
naamgeving Alkylhalogeniden
gebruiksnaam |
naam alkylgroep + fluoride, chloride, bromide of iodide |
UIPAC |
benoemd als alkanen, halogeen atoom beschoud als substituenten (fluor, chloor, jood, broom) |
voorbeeld |
methylchloride, chloormethaan |
|
|
enkele begrippen
heterocyclische atomen |
atomen in een ring waarvan 1 of meerdere ringatomen geen C atoom is |
heteroatoom |
meest voorkomende zijn N, O en S |
cyclische ethers
naam |
corresponderende cycloalkaan met prefix "oxa" |
plaatsnummers |
vertrekkend van het zuursttof en dan de richting met de kleinste nummering |
meerdere O-atomen |
een numeriek voorvoegsel voor oxa |
Naamgeving Ethers
gebruiksnaam |
alkyl (in alfabetische volgorde) + ether |
vertakte keten gebruiksnaam |
gebruiksnaam alkyl - yl + oxy |
IUPAC |
ether benoemt als substituent op alkaan. |
onvertakte IUPAC |
alkyl - yl + oxy |
vertakte IUPAC |
systematische naam alkanyl + oxy |
voorbeeld |
isopropoxy, propaan-2-yl-oxy |
ethers
ethers zijn organische verbindingen waarbij een O-atoom gebonden is aan 2 alkyl substituenten |
symmetrisch en niet symmetrishc (2 verschillende restgroepen) |
Kroon ethers
kroonethers |
: aantal cyclische verbindingen met een aantal ether-zuurstofatomen rond een centrale holte |
(X)-kroon-Y |
met X aantal atomen in de ring en Y aantal O-atomen in de ring |
moleculaire recognition |
mogelijkheid om selectief een atoom, ion of molecule te binden |
Naamgeving Alcoholen
gebruiksnaam |
alkyl + alcohol |
Systematische naamgeving IUPAC alcoholen
langste keten die hydroxylgroep bevat van overeenkomstig alkaan eindstuk vervangen door -anol |
hydroxylgroep de laagste nummer, positie aangeduid met plaatsnummer voor ol |
meer hydroxyl groepen --> numeriek voorvoegsel: di, tri, tetran penta,... |
|
|
Amines
organische verbindingen waarbij 1 of meerder H-atomen van ammonia vervangen zijn doo alkyl groepen
gebruiksnaam Amines
gebruiksnaam |
alkyl (alfabetische volgorde) + amine |
Systematische naam amines IUPAC
langst keten die aminogroep bevat. Aan de uitgang aan van overeenkosmtig alkaan wordt -amine gehangen |
hoofdketen genummerd zodat aminogroep de laagste nummer heeft, aangeduid met plaatsnummer voor amine |
meerdere aminoggroepen: numeriek voorvoegsel di, tri, tetra, penta,.... voo amine: hexaan-2,4-diamine |
substituent op stikstof-atoom aangegeve nmet N-alkyl |
Quaternaire ammoniumzouten en cyclische amines
quaternaire ammoniumzouten |
alkyl (in alfabatische volgorde) + ammonium + naam tegenion |
tetramethylammonium hydroxide |
cyclische amines |
corresponderende cycloalkanen met prefix oxa |
| |
ring genummerd vanaf N (1) en dan volgens laagste nummering |
| |
meerder N atomen wordt er voor aza een nemeriek voorvoegsel geplaatst |
|
