Błędy diagnostyczne
|
Błędy orzekania Przypisanie jednostce diagnostycznej cechy, której nie posiada
|
|
Błędy pominięcia Opuszczenie pewnego przypadku
|
|
Błędy etyczne Np. nieprawidłowo skonstruowana procedura badawcza
|
Błędy w postawie badacza
|
Błąd dominacji Błąd postawy podmiotu do podmiotu. Brak uwzględnienia perspektywy badanego i trzymanie się bardzo ściśle opracowanego schematu badania
|
|
Błąd maski Zasłanianie się swoją rolą ograniczające pole poznania
|
|
Błąd sędziego Postawa wartościująca i etykietująca osobę badaną. Nacechowanie subiektywizmem badacza do badanego
|
Błędy w procedurze diagnostycznej
Diagnoza negatywna- skupianie się na negatywnych aspektach jednostki |
Skupianie się na skutkach bez powiązania ich z kontekstem sytuacyjnym czy przyczynami zachowań badanego |
Redukcja źródeł wiedzy |
Ontologia/metafizyka
Bada strukturę rzeczywistości i zajmuje się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego właściwości, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności |
Np. jednym z założeń ontologicznych behawioryzmu jest to, że człowiek jest wyłącznie biologicznym tworem ewolucji
Epistemologia
Teoria poznania lub gnoseologia |
Zajmuje się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Rozważa naturę takich pojęć jak prawda, przekonanie, sąd, postrzeganie, wiedza, uzasadnienie |
Np. założenia epistemologiczne behawioryzmu:
Behawioryzm we wszelkich postaciach opiera się na tezie skrajnego empiryzmu, wg. której tylko spostrzeżenie zmysłowe (doświadczenie wewnętrzne) dostarcza wiedzy rzetelnej, natomiast nie istnieje doświadczenie wewnętrzne, za pomocą którego można coś wiedzieć bezpośrednio.
Paradygmat badawczy
Matryca porządkująca preferencje badaczy w danej dyscyplinie |
Powinna zawierać założenia filozoficzne i założenie psychologiczne |
Założenia filozoficzne:
- Ontologiczne- Jaka jest natura rzeczy?
Np. skrajny behawioryzm zakładający, że stany mentalne jako takie nie istnieją, istnieje jedynie zachowanie.
- Epistemologiczne- Jak przebiega poznanie naukowe?- Podejście ściśle związane z metodologią
Założenie psychologiczne- określanie dziedziny badawczej, metod badania i reguł interpretacji wyników
Etyczność badania psychologicznego
|
Przygotowanie badania Osadzenie problemu badawczego w kontekście dotychczasowych ustaleń referowanych przez literaturę przedmiotu, model i plan badania, operacjonalizacja zmiennych, schemat doboru próby
|
|
Statystyczny model badania |
|
Przygotowanie raportu Sposób zaprezentowania uzyskanych wyników: nieukrywanie informacji umożliwiających innym replikację
|
Zasady etyczne APA
1. Badacz przed przystąpieniem do prowadzenia badania musi dokonać całościowej oceny z etycznego punktu widzenia |
2. Badacz przed przystąpieniem do badania i przeprowadzenia go musi ustalić, czy udział w nim stanowi minimalne znaczące zagrożenie dla uczestników i stosownie do dokonanego rozpoznania postępować |
3. Badacz ponosi pełną odpowiedzialność za etyczność całego badania, w tym postępowanie jego współpracowników, których obowiązują te same zasady etycznego postępowania w stosunku do uczestników |
4. Udział uczestników badania musi opierać się na jasno określonym porozumieniu. Niedopuszczalne są formy nacisku wywierane przez badacza |
5. Badacz powinien unikać utajenia (deception) przed uczestnikami prawdziwego celu i posługiwać się tą procedurą tylko w szczególnych przypadkach- wtedy trzeba wyjaśnić powody |
6. Respektowanie prawa uczestników do odmowy udziału albo wycofania się w trakcie badania |
7. Ochrona uczestników przed różnorakimi formami psychicznego lub fizycznego dyskomfortu- np. lęku, wstydu, bólu |
8. Wyjaśnienie natury badania uczestnikom po zakończeniu badania i opracowaniu jego rezultatów i odpowiedzenie na wszystkie pytania i wątpliwości powstałe w trakcie badania |
9. Zobowiązanie badacza do dołożenia starań w celu zniesienia przykrych skutków udziału w badaniu |
10. Żadna z informacji o uczestnikach badania, które badacz uzyskał, nie może być udostępniona osobom trzecim |
Informacje zwrotne
W badaniach naukowych są dostępne dla każdej osoby, która uczestniczyła w badaniu |
Informacje o wynikach należy zawsze udostępnić zainteresowanym badaczom. Nie podaje się informacji o indywidualnych wynikach |
Współpraca praktyków i teoretyków
|
Model monady Praktyk i teoretyk pracują w izolacji i nie komunikują się bezpośrednio; wzajemnie oskarżają się o brak rozumienia problemów teorii/praktyki
|
|
Model mediatora Praktyk i teoretyk wykonują niezależnie swoje zadania, a porozumiewają się za pośrednictwem mediatora, który popularyzuje poglądy każdej ze stron i przekłada je z języka praktyki na język teorii i odwrotnie
|
|
Model mistrza i asystenta Mistrz-teoretyk współpracuje z asystentem-praktykiem, a każdy z nich szanuje kompetencje drugiego. Np współpraca Piageta i jego asystentek
|
|
Model wszechstronnego mistrza Teoretyk to jednocześnie praktyk: z praktyki czerpie inspiracje i problemy, w teorii poszukuje ich rozwiązań. Np. Freud, Rogers, Bettelheim
|
Współpraca psychologów i psychiatrów
|
Model laboranta Psycholog przeprowadza na zlecenie specjalistów badanie, najczęściej testowe, odwołując się do instrukcji testu (w szczególności dotyczące tego, jak badać i rejestrować wyniki)
|
|
Model technika Rozwinięty model laboranta: otrzymuje mniej dookreślone zlecenie, sam dobiera techniki badań, dostarcza zintegrowanych wyników wielu narzędzi diagnostycznych, bez powiązania ich z innymi danym
|
|
Model konsultanta Po zapoznaniu się z wynikami dotychczasowych badań dobiera techniki diagnostyczne, kierując się kryterium ich wkładu w zrozumienie problemu oraz osobiście referuje wyniki swej pracy
|
|
Model członka teamu Psycholog jest pełnoprawnym członkiem zespołu specjalistów, bezpośrednio współpracujących ze sobą na każdym etapie rozwiązywania problemu zgodnie ze swoją specjalistyczną wiedzą
|
Psycholog diagnosta a wyzwania praktyki
|
Model eksperta Na wezwanie instytucji, opierając się na zaufaniu do własnych umiejętności posługiwania się daną techniką diagnostyczną, oferuje swe usługi, zaś podjęcie na ich podstawie decyzji pozostawia innym lub sam ją formułuje
|
|
Model rekomendacji Stwierdza, że zlecone zadanie wykracza poza jego kompetencje i rekomenduje inną osobę, do której umiejętności ma zaufanie
|
|
Model ostrożności Odpowiada, że obecna wiedza psychologiczna nie może przyczynić się do rozwiązania problemu
|
|
Model profesjonalny Podejmuje się rozwiązania stawianych przez praktykę problemów pod warunkiem udziału w definiowaniu zadania, oceny dotychczas stosowanych procedur i ich trafności, uczestnictwa w ustalaniu przedmiotu diagnozy, doboru narzędzi diagnostycznych oraz prowadzenia kontroli trafności zastosowanej procedury
|
|
|
|
